22 Jun 2021
Soft skills en techniek: de 'right combination' voor veilig gedrag op de werkvloer
Een bedrijf start een nieuwe productielijn op, vernieuwt het machinepark of heeft beslist een digitale transformatie door te voeren. Wanneer de werkomgeving verandert, moeten ook de werknemers zich aanpassen. Soms moeten nieuwe operatortaken aangeleerd worden of dringt een nieuwe groepsdynamiek zich op. Regelmatig bijscholen garandeert niet alleen de veiligheid op de werkvloer maar zorgt ook voor een duurzaam en veilig gedrag.
Bedrijven zetten stevig in op technische veiligheid. De risico-inschatting van taken en de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) die hiermee gepaard gaan, krijgen veel aandacht: te hoge decibels van een drilboor kunnen bijvoorbeeld gehoorschade veroorzaken, dus gaat de oorbescherming op. “Uit risico-analyses van bedrijven is gebleken dat het dragen van PBM’s mogelijke gevolgen van ongevallen beperkt of zelfs uitsluit. Helmen, veiligheidsbrillen, oorbeschermers, versterkte schoenen en allerhande soorten handschoenen beschermen niet alleen je lichaam. Ze hebben ook een invloed op je gedrag omdat ze het besef vergroten dat je een risicovolle taak vervult”, zegt Pascal Joos, onze Veiligheidsadviseur en Trainer van veiligheidstechnieken.
Wat de organisatieveiligheid betreft, scoren bedrijven ook meestal goed. Regels en procedures worden opgesteld om de veiligheid in de werkomgeving te garanderen. Een arbeider op een hoge bouwwerf kent de stappen die je in acht moet nemen voor de valbeveiliging. Arbeidsongevallen die dan toch nog gebeuren, zijn over het algemeen toe te schrijven aan onveilig gedrag. Het is nog niet omdat een werknemer een cursus volgt, dat de theorie automatisch toegepast wordt in de praktijk.
Vele factoren kunnen het gedrag van de werknemer beïnvloeden. “Om te beginnen is er de medewerker als persoon. Je hebt de meetbare factoren, zoals leeftijd, geslacht en studies. Maar dan heb je nog meer complexe aspecten die bepalend zijn, zoals de manier van leren en de opvoeding. Daarnaast heeft ook de omgeving en de context waarin je werkt en leeft een grote invloed op het menselijk gedrag. Een goede relatie met je chef en de collega’s kan een gezonde teamspirit creëren, net zoals bijvoorbeeld een moeilijke thuissituatie onbewust kan meespelen op de werkvloer. Voor ons zijn dit drempels die je kunt overwinnen.”
Bedrijven zetten daarom steeds meer in op een veiligheidscultuur met als belangrijke pijlers betrokkenheid, engagement en motivatie van de werknemers. Idealiter is dit een cultuur waarbij iedereen automatisch veilig werkt, uit eigen initiatief en niet uit verplichting. Een goede veiligheidscultuur versterkt bovendien het imago van je organisatie, waardoor niet alleen medewerkers een positieve houding hebben maar ook derde partijen graag met je bedrijf samenwerken.
Algemene veiligheidstechnieken kun je aanleren. “In eerste instantie moet de werknemer er voor open staan, want het is niet evident om je eigen handelingen te bestuderen en toe te geven dat er werkpunten zijn om tot een goed veiligheidsgedrag te komen. Daarom kijken wij ook vaak naar de leidinggevende. Als die voorbeeldgedrag toont en ownership neemt, geeft die persoon meteen de beste ondersteuning die er te verlenen valt aan de medewerkers”, verklaart Pascal Joos. “Als leidinggevende moet je je bewust zijn van het feit dat mensen vaak onbewust het gedrag van anderen imiteren, vooral in situaties die ze als onzeker ervaren.”
Het is wetenschappelijk bewezen dat 95 procent van wat we leren al doende gebeurt. Theorie is belangrijk maar de praktijk des te meer. Simulatietrainingen, rollenspellen en ook coaching op de werkvloer zelf zijn cruciaal om veilig gedrag aan te leren. “In onze opleidingen hebben we het ook over de invloeden van verschillende illusies op de mens. Het uitvoeren van een oefening geeft je het idee dat je aandachtig bent, terwijl je focus eigenlijk alleen op de oefening ligt en niet op de randvoorwaarden. Dat noemen we de ‘aandachtsillusie’.”
Gedragsverandering is moeilijk te bereiken. De aandacht voor veilig gedrag mag dus absoluut niet verslappen om te vermijden dat je weer in je oude gewoontes vervalt. Daarom is het zo belangrijk om onze opleidingen die specifiek gericht zijn op veiligheidsgedrag te blijven herhalen. Vooraleer leerstof in het langetermijngeheugen is opgeslagen, moet ze minstens vijf keer herhaald worden. Veilig gedrag moet minstens drie keer herhaald worden vooraleer het een verworven gedrag wordt. Zowel veiligheidstrainingen als PMB’s blijven essentieel om tot een gedragsverandering te komen en een duurzame veiligheidscultuur op te bouwen.