30 mrt 2022
ABC van procestechnieken
Het vakgebied procestechnieken omvat een brede waaier aan deelgebieden en staat centraal binnen de ACTA opleidingen. Onze cursisten (zullen) werken in de procesindustrie en dus is het ook voor hen van cruciaal belang om goed voorbereid te worden op wat hen ‘in the field’ te wachten staat. Met ons ABC tonen we alvast wat er in de hoofden van onze docenten zoal omgaat wanneer we ze vragen naar hun werkterrein. Ben je na het lezen van dit artikel benieuwd naar onze opleidingen, neem dan alvast een kijkje binnen ons aanbod of neem contact op.
Archimedes
Griekse wiskundige, natuurkundige, ingenieur, uitvinder, sterrenkundige. O.a. bekend van de “Wet van Archimedes”. Een voorwerp, ondergedompeld in een vloeistof, ondervindt een opwaartse kracht, even groot als het gewicht van de verplaatste vloeistof (in zeer zout water blijf je drijven zonder moeite te moeten doen). Dit ontdekte hij (volgens een anekdote) toen hij in het bad zat en nadacht over hoe hij kon bepalen of een edelsmid de gouden kroon van koning Hiëro II had vervalst door zilver toe te voegen. Hij zou dan naakt over de straat zijn gelopen onder het uitroepen van “Eureka!! Eureka!!” (“ik heb het gevonden”)
Bakeliet
Is de allereerste kunststof (phenol formaldehyde), ontdekt door de Vlaming Leo Baekeland. Bijna alle elektrische materialen (lichtschakelaars, stopcontacten, meterkasten, …) en zeer veel andere toestellen (vb telefoontoestel) werden vroeger uit bakeliet gemaakt.
Chromatografie
Chromatografie is een scheidingstechniek waarbij een mengsel uit elkaar kan gehaald worden d.m.v. een stilstaande (stationaire) fase en een langsstromende (mobiele) fase. Ze werd vroeger veel gebruikt om kleurstoffen uit elkaar te halen (vandaar de naam chromatografie)
Destillatie
Een van de industrieel meest toegepaste scheidingstechnieken voor homogene vloeistoffen. Ze is gebaseerd op een verschil in vluchtigheid (dampspanning) tussen de verschillende componenten. Hierdoor bevat de damp van een kokend mengsel meer van de meest vluchtige stof dan het kokende vloeistofmengsel van waaruit de damp is ontstaan.
Extractie
Eveneens een veel toegepaste scheidingstechniek om een homogeen mengsel te scheiden, maar nu door er een vloeibaar oplosmiddel (solvent) aan toe te voegen, waarin meer van de ene stof uit het mengsel oplost dan de andere stof. Voorbeeld uit het dagdagelijkse leven: reuk- en smaakstoffen uit thee of gemalen koffie halen met heet water.
Filtreren
Om vaste stoffen uit een vloeistof te halen, kan je gebruik maken van filtreren. Hierbij blijft de vaste stof achter in een filter. Bij het vorige voorbeeld van koffie: de vaste (geëxtraheerde) koffie blijft achter in de filter.
Gaswet
De gaswet(ten) leggen de relatie vast tussen druk, volume en temperatuur. In zijn meest eenvoudige vorm: druk maal volume gedeeld door temperatuur is constant. Je kan de uitwerking van de gaswet ervaren bij een fietspomp: door de zuiger naar beneden te drukken gaat het volume verkleinen, de druk neemt toe en je voelt ook de pomp warmer worden.
Haber-Boschprocédé
Het is het meest gebruikte proces om ammoniak te produceren (nu vooral veel gebruikt in de meststoffenindustrie). Dit procedé betekende een enorme energiebesparing t.o.v. het voordien veelgebruikte Birkeland-Eydeproces.
IR-spectroscopie
Analysetechniek waarbij infraroodstraling gebruikt wordt om te achterhalen welke stoffen in een onbekend mengsel aanwezig zijn.
Joule
De Joule is de internationale eenheid van energie. Hij is gedefinieerd vanuit de mechanische wetenschap (1 Joule is de energie nodig om een voorwerp over een afstand van 1 meter te verplaatsen met een kracht van 1 Newton), maar wordt natuurlijk ook gebruikt bij de warmteleer (een verwarmingstoestel van 1000 Watt levert gedurende een tijdspanne van 10 seconden een energie van 10.000 Joule).
Katalysator
Veel chemische reacties kunnen niet doorgaan zonder de aanwezigheid van een andere stof, de katalysator. Deze zorgt voor een verlaging van de activatie-energie en daardoor voor een verhoging van de reactiesnelheid. Hij wordt zelf niet verbruikt. Denk bijvoorbeeld aan de katalysator in de uitlaat van auto’s.
LMRA
Vooraleer een job aan te vangen, dienen uitvoerders eerst een Laatste Minuut RisicoAnalyse uit te voeren, door zich enkele zaken af te vragen: heb ik het juiste gereedschap, zijn mijn vluchtwegen niet versperd, is er niemand in de buurt bezig waardoor ik in de problemen kan komen, …
Massaspectrometrie
Analysetechniek, waarbij een te analyseren monster eerst wordt geïoniseerd en/of via chromatografie uiteen getrokken in verschillende componenten en dan in een elektrisch veld en vervolgens een magnetisch veld versneld. Hierdoor worden ze gescheiden op basis van hun massa.
Neutralisatiereactie
Een neutralisatiereactie is een reactie, meestal tussen een zuur en een base, waarbij de pH of zuurtegraad meer neutraal wordt (pH ongeveer 7). Bij zuur-base-reacties ontstaan zouten en water.
Operator
Een van de doelgroepen van ACTA. Een operator zorgt voor het goed draaien van de installaties, zowel vanuit de controlekamer als in de installatie zelf (“in the field”). Niet enkel technische capaciteiten zijn belangrijk, maar vooral het veiligheidsbewustzijn en de sociale vaardigheden.
Plastics
Engelse benaming voor de kunststoffen. Ze bestaan uit zeer grote moleculen (polymeren), gemaakt via chemische synthese. Ze worden gemaakt vertrekkende vanuit natuurlijke grondstoffen.
Quantumchemie
Deelgebied van de natuurkunde en scheikunde waarin chemische verschijnselen worden beschreven via quantummechanische formules.
Reactor
Hart van een chemisch bedrijf. Hierin gebeurt de eigenlijke chemische reactie. Meest gebruikt zijn mengreactoren en zogeheten “plug-flow”-reactoren. Zowel vast-bed-katalysatoren als gefluïdiseerd-bed-katalysatoren kunnen gebruikt worden.
Stoomdestillatie
Destillatietechniek waarbij stoom rechtstreeks in de destillatiekolom wordt gespoten i.p.v. de warmte via warmtewisselaars in de kolom te brengen. Hierdoor daalt de kooktemperatuur.
Titratie
Een oude, maar in labo’s veelgebruikte manier om te bepalen welke concentratie van een opgeloste stof aanwezig is. Hiervoor druppel je een stof met bekende concentratie toe die reageert met de te bepalen stof in de oplossing tot een indicator aangeeft (meestal door kleuromslag of potentiaalsprong) dat de te bepalen stof opgebruikt is. Via de hoeveelheid en concentratie van de toegevoegde stof kan men berekenen hoeveel van de te bepalen stof in de oplossing zat.
Ultracentrifuge
Bij centrifugeren wordt een mengsel in een draaiende rotor gebracht, waardoor zwaardere deeltjes grotere centrifugaalkrachten ondervinden en daardoor sneller naar de buitenzijde van de rotor worden gedwongen dan de lichtere deeltjes. Ultracentrifuges zijn dan centrifuges die met zeer grote snelheid roteren.
Veiligheid
Belangrijkste item in de chemische industrie. Sinds de Welzijnswet van 1996 is veiligheid mee geïntegreerd in het begrip Welzijn. De 3 aandachtsblokken bij veiligheid zijn de technische voorzieningen, de organisatorische maatregelen en voornamelijk het gedrag.
Waterstof
Het eenvoudigste, lichtste en meest voorkomend element in het universum. Hierdoor is het reeds lang en diepgaand bestudeerd. Velen zien waterstof als een ideale energiebron om milieu en klimaat te beschermen.
X-stralendiffractie
Analysetechniek die gebruik maakt van röntgenstralen om elementen te bepalen in mengsels.
Young (interferentieproef van Young)
Proef waarbij Young monochromatisch licht liet vallen op een plaat met 2 nauwe spleten. Voorbij deze plaat kon je dan de interferentiepatronen opteken en onderzoek naar doen.
Zuurtegraad
De zuurtegraad of pH van waterige oplossingen wordt bepaald door de verhouding van zuren en basen. Neutraal water heeft een pH van 7, bij meer zuur daalt de pH onder 7 (minimum 1), bij meer base stijgt hij boven 7 (maximum 14).